නැතිවු නැව...........

කොන්ස්ටන්ටිනෝපල්හි (දැන් ඉස්තාන්බුල්, ටර්කියේ) හි නැතිවූ බයිසැන්තියානු තියඩෝසියස් I වරායෙන් බයිසැන්තියානු නැව් සොයා ගන්නා ලදී.

යෙනිකාපි හි නව මධ්‍යම ප්‍රවාහන මධ්‍යස්ථානයක් සඳහා කැණීම, දැනට තොටුපළ වරාය සහ මෙට්‍රෝ දුම්රිය ස්ථානය, මාමරේ උමග දක්වා විහිදීමටත්, සැහැල්ලු දුම්රිය ඇතුළත් කිරීමට පුළුල් කිරීමටත්, නගරයේ යටිතල පහසුකම් විශාල මංසන්ධියක් නිර්මාණය කිරීමටත් අපේක්ෂා කරන ලදී.

2004 සිට, කැණීම් අහම්බෙන් සිදු වූ අතර, ක්‍රි.ව. 4 වැනි සියවසේ සිට නැති වූ බයිසැන්තියානු බයිසන්ටයින් වරාය වන තියෝඩෝසියස් I සොයා ගන්නා ලදී, ක්‍රි.ව. 7-11 සියවස්වලට අයත් බයිසැන්තියානු නෞකා 37කට අධික ප්‍රමාණයක් ඇතුළුව, මේ දක්වා විශාලතම මීටර් 40කට වඩා දිග.

කැණීම් භූමිය දැන් වර්ග මීටර් 58,000 ක්, නගර කුට්ටි 10 ක් පමණ විහිදේ. සොයාගත් නැව් සියල්ලම සුන්බුන් තත්ත්වයක පවතින අතර විශේෂඥයන් විශ්වාස කරන්නේ වසර දහසකට පෙර කුණාටුවක් වැනි සුනාමියක් නිසා ඇති වූවක් බවයි. වාසිය නම්, නැව් ගිලී ගිය වැලි විවරය තුළ හොඳින් ආරක්ෂා වී තිබීම සහ ඔවුන්ගේ කාලයේ නැව් තැනීමේ ශිල්පීය ක්‍රම ආලෝකයට ගෙන ඒමට හැකි වන පරිදි ඒවායේ සියලුම තොරතුරු නොවෙනස්ව තිබීමයි.

එය බයිසැන්තියානු අධිරාජ්‍යයේ (ක්‍රි.ව. 330-1453) අගනුවර වූ කොන්ස්තන්තිනෝපල්හි සමුද්‍ර වෙළඳාම පිළිබඳ සැලකිය යුතු දැනුමක් ඇති මූලාශ්‍රයකි.

...................... ප්‍රසන්න විජයසිංහ.......