බැසිලෝසෝරස් -ප්‍රාග් ඓතිහාසික පුරාවිද්‍යා තල්මසුන්...

2016 දී; වසර මිලියන 37ක් පමණ පැරණි (අඩි 65කට වඩා දිග) බැසිලෝසෝරස් (ප්‍රාග් ඓතිහාසික පුරාවිද්‍යා තල්මසුන්) ගේ හොඳින් සංරක්ෂණය කර ඇති සම්පූර්ණ ඇටසැකිල්ලක්, ඊජිප්තුවේ බටහිර කාන්තාරයේ තල්මසුන්ගේ නිම්නය ලෙසද හැඳින්වෙන වාඩි අල් හිටන් ප්‍රදේශයෙන් හමු විය. මෙම කලාපය ක්‍රිටේසියස් යුගයේ (වසර මිලියන 65 කට පෙර) සාගරයේ කොටසක් විය.

ඊජිප්තු සහරා කාන්තාරයේ වැලි වලින් දුර්ලභ පොසිල තල්මසුන්ගේ ඇටසැකිලි දුසිම් ගණනක් මතුවී ඇත. පොසිල සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා කෞතුකාගාරයක් දැන් එම ස්ථානයේ විවෘත කර ඇත.

Wadi Al-Hitan, Whale Valley, ඊජිප්තුවේ බටහිර කාන්තාරයේ, කයිරෝවේ සිට 150km පමණ නිරිත දෙසින්, ඊජිප්තුවේ Faiyum ආණ්ඩුකාර ප්‍රදේශයේ පාෂාණ විද්‍යාත්මක ස්ථානයකි. එය 2005 ජූලි මාසයේදී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස නම් කරන ලදී, එහි පැරණිතම තල්මසුන්ගේ සමහර ෆොසිල සඳහා, Archaeoceti (දැන් වඳ වී ගොස් ඇති තල්මසුන්ගේ අනුපිළිවෙලකි). මෙම පොසිල පරිණාමයේ ප්‍රධාන කථා වලින් එකක් නියෝජනය කරයි: තල්මසා සාගර ක්ෂීරපායියෙකු ලෙස පෙර ජීවිතයක සිට ගොඩබිම පදනම් වූ සතෙකු ලෙස මතුවීම.

Wadi Al-Hitan යනු මෙම පරිණාමයේ අදියර නිරූපණය කිරීම සඳහා ලෝකයේ වැදගත්ම ස්ථානයයි. මෙම තල්මසුන් සංක්‍රමණය වන කාලය තුළ ඔවුන්ගේ ස්වරූපය සහ ජීවිතය එය පැහැදිලිව නිරූපණය කරයි. මෙහි ඇති එවැනි පොසිලවල සංඛ්‍යාව, සාන්ද්‍රණය සහ ගුණාත්මක භාවය අද්විතීය වන අතර, ඒවායේ ප්‍රවේශ්‍යතාව සහ ආකර්ශනීය සහ ආරක්‍ෂිත භූ දර්ශනයක සැකසීම ද වේ. අල්-හිටන්ගේ ෆොසිලවලින් පෙන්නුම් කරන්නේ ලාබාලතම පුරාවිද්‍යා ජීවීන් ඔවුන්ගේ පසුපස අත් පා අහිමි වීමේ අවසාන අදියරේදී ය. අඩවියේ ඇති අනෙකුත් පොසිල ද්‍රව්‍ය මගින් අවට පාරිසරික හා පාරිසරික තත්ත්වයන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට හැකි වේ. තල්මසුන්ගේ පළමු පොසිල ඇටසැකිල්ල 1902-03 ශීත ඍතුවේ දී සොයා ගන්නා ලදී.

ලෝක උරුම දේපල ආකර්ශනීය Wadi El-Rayan ආරක්ෂිත ප්‍රදේශයේ පුළුල් භූ දර්ශනය තුළ පිහිටුවා ඇති දැඩි ආරක්ෂිත කලාපයකි. බොහෝ විට සම්පූර්ණ ඇටසැකිලි ස්වරූපයෙන් සහ ඔවුන් ජීවත් වූ පරිසරය පිළිබඳ වාර්තාවේ මුල්ම තල්මසුන්ගේ සාක්ෂිවල සංඛ්‍යාව, සාන්ද්‍රණය, ගුණාත්මකභාවය සහ ප්‍රවේශ්‍යතාව හේතුවෙන් එය සුවිශේෂී ගෝලීය විමර්ශන අඩවියකි.

......................... ප්‍රසන්න විජයසිංහ......................