..නිහඬ වඳවීම- දේශගුණික විපර්යාස ඩයිනසෝරයන්ගේ දිය යට ඥාතීන් තුරන් කළ ආකාරය.........

පෘථිවි ඉතිහාසය සැලකිය යුතු සිදුවීම් වලින් සනිටුහන් වන අතර වඩාත් කැපී පෙනෙන සිදුවීමක් වන්නේ ඩයිනෝසෝරයන්ගේ සමූහ වඳ වී යාමයි. බොහෝ විට භෞමික යෝධයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු වන අතර, වඳවී යාමේ සිදුවීම ඔවුන්ගේ දිය යට සගයන්ට ද බලපෑවේය. මෙම ලිපිය ඩයිනෝසෝරයන්ගේ ජලජ ඥාතීන්ගේ අභාවයේ දේශගුණික විපර්යාසවල කාර්යභාරය, විශේෂිත උදාහරණ දෙස සමීපව බැලීමෙන්.

Cenomanian-Turonian Extinction Event

ආසන්න වශයෙන් වසර මිලියන 94 කට පෙර ක්‍රිටේසියස් යුගයේ අගභාගයේ සිදු වූ ප්‍රධාන වඳ වී යාමේ සිදුවීමක් වූයේ සෙනොමේනියානු-ටුරෝනියානු සිදුවීමයි. මෙම සිදුවීම ඩයිනෝසෝරයන් සමඟ මුහුද බෙදාගත් විවිධ සාගර උරග විශේෂ ඇතුළු සාගර ජීවීන්ට සැලකිය යුතු ලෙස බලපෑවේය.

සාගර ඇනොක්සියා...

Cenomanian-Turonian වඳවීමේ ප්‍රධාන හේතුවක් වූයේ සාගර පරිසරයේ අඩු ඔක්සිජන් මට්ටමකින් සංලක්ෂිත වූ පුළුල් සාගරික ඇනොක්සියා තත්ත්වයයි. දේශගුණික විපර්යාස නිසා ඇති වූ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම, දිය වී ගිය ඔක්සිජන් රඳවා තබා ගැනීමේ සාගරයේ හැකියාව අඩු කිරීම සඳහා තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සාගරවල විශාල ප්‍රදේශ බොහෝ සාගර ජීවීන්ට වාසය කළ නොහැකි "මළ කලාප" බවට පත් විය.

වඳ වී ගිය සමුද්‍ර උරගයන්ගේ උදාහරණ..

1. Ichthyosaurs

Ichthyosaurs, බොහෝ විට "මාළු කටුස්සන්" ලෙස හැඳින්වේ, නූතන ඩොල්ෆින් වලට සමාන වූ විවිධ සාගර උරගයින් සමූහයකි. ඔවුන් පුළුල් පරාසයක සාගර පරිසරයන්ට හොඳින් අනුවර්තනය වී ඇත, නමුත් වෙනස් වන දේශගුණය සහ ඔක්සිජන් මට්ටම අඩුවීම ඔවුන්ගේ පරිහානියට දායක විය. පොසිල වාර්තා පෙන්නුම් කරන්නේ Cenomanian-Turonian ඉසව්වේ දී ichthyosaur ගහනයේ තියුනු අඩුවීමක් පෙන්නුම් කරයි.

2. Plesiosaurs

ප්ලෙසියෝසෝරයන්, ඔවුන්ගේ දිගු බෙල්ල සහ පැඩල් වැනි අත් පා වලින් සංලක්ෂිත වේ, වෙනස්වන දේශගුණය නිසා පීඩාවට පත් වූ තවත් සමුද්‍ර උරගයින් කණ්ඩායමකි. විවිධ සාගර නිකේතනවල වාසය කරන විවිධ විශේෂයන් සමඟ, ප්ලෙසියෝසෝරයන් පාරිසරික මාරුවීම්වලට අනුවර්තනය වීමට අරගල කළහ. ප්ලෙසියෝසෝරයන්ගේ වඳ වී යාම සාගර පරිසර පද්ධති මත දේශගුණික විපර්යාසවල ප්‍රබල බලපෑම තවදුරටත් විදහා දක්වයි.

3. මොසාසෝරයන්

මොසාසෝරයන් ප්‍රබල සාගර විලෝපිකයන් වූ අතර බොහෝ විට සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයකට ළඟා විය. අවසාන ක්‍රිටේසියස් යුගයේ බොහෝ කාලය තුළ මෙම ජීවීන් සමෘද්ධිමත් වූ අතර, සෙනොමේනියානු-ටුරෝනියානු සිදුවීම ඔවුන්ගේ ජනගහනය අඩුවීමට හේතු විය. මුහුදු උෂ්ණත්වයේ වෙනස්වීම් සහ ආහාර ලබා ගැනීමේ හැකියාව මොසාසෝරයන්ගේ පරිහානියට දායක වූ බව විශ්වාස කෙරේ.

වර්තමානය සඳහා පාඩම්........

ඩයිනෝසෝරයන්ගේ දිය යට ඥාතීන් වඳ වී යාම දේශගුණික විපර්යාස සහ ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීමේ අන්තර් සම්බන්ධිතභාවය පිළිබඳ වටිනා අවබෝධයක් ලබා දෙයි. අපි සමකාලීන දේශගුණික අභියෝගවලට මුහුණ දෙන විට, එවැනි සිදුවීම්වල ඓතිහාසික ප්රතිවිපාක අවබෝධ කර ගැනීම සංරක්ෂණ ප්රයත්නයන් සඳහා ඉතා වැදගත් වේ.

Cenomanian-Turonian වඳවීමේ සිදුවීම පෘථිවියේ විවිධ පරිසර පද්ධති මත දේශගුණික විපර්යාසවල දුරදිග යන ප්‍රතිවිපාක පිළිබඳ සංවේදී මතක් කිරීමක් ලෙස සේවය කරයි. ඩයිනසෝරයන්ගේ දිය යට ඥාතීන්ගේ ඉරණම ගවේෂණය කිරීමෙන්, අපගේ සාගරවල ජීවය පවත්වා ගෙන යන සියුම් සමතුලිතතාවය පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් අපට ලැබේ. වර්තමාන දේශගුණික අර්බුදයේ අභියෝගවලට අපි සැරිසැරීමේදී, අතීතයේ පාඩම් තිරසාර භාවිතයන් සහ අපගේ පෘථිවියේ පොහොසත් ජීව විද්‍යාත්මක උරුමය සුරැකීම සඳහා අපට මඟ පෙන්වන ප්‍රදීපාගාර බවට පත්වේ.

............................. ප්‍රසන්න විජයසිංහ....................