නින්දේ සංවේදීතාවයේ විචල්‍යතාවය ගවේෂණය කිරීම..

 

අධික ලෙස නිදාගන්නන් සහ සැහැල්ලුවෙන් නිදාගන්නන්ගේ අභිරහස  හෙළිදරව් කිරීම......

මිනිස් ජීව විද්‍යාවේ මූලික අංගයක් වන නින්ද, කායික හා මානසික යහපැවැත්ම පවත්වා ගැනීම සඳහා තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරන සංකීර්ණ හා ගතික ක්‍රියාවලියකි. කෙසේ වෙතත්, නින්දේදී බාහිර උත්තේජකවලට මිනිසුන් දක්වන ප්‍රතිචාරවල විචල්‍යතාවය නින්ද විද්‍යාවේ ආකර්ෂණීය අංගයකි. සමහර පුද්ගලයන්ට ගිගුරුම් සහිත වැසි හෝ ඝෝෂාකාරී පරිසරයක් හරහා නිදා ගත හැකි අතර, ඔවුන් "බර නිදි" ලේබලය උපයා ගත හැකි අතර, අනෙක් අය කුඩා කැළඹීම් වලින් පවා පහසුවෙන් අවදි වන අතර, "සැහැල්ලු නිදාගන්නන්" යන නාමය උපයා ගනී. මෙම ලිපිය සමහර පුද්ගලයන් අධික ලෙස නිදිමත වන්නේ ඇයිද යන්නට බලපාන සාධක පිළිබඳව සොයා බලයි, අනෙක් අය ඔවුන්ගේ නින්දේදී ඇතිවන බාධාවලට වඩා සංවේදී වේ.

ජානමය සාධක....

නින්ද සංවේදීතාවයේ පුද්ගල වෙනස්කම් වලට දායක වන එක් ප්‍රධාන සාධකයක් වන්නේ ජාන විද්‍යාවයි. ඇතැම් ජානමය වෙනස්කම් පුද්ගලයෙකුගේ නින්දේ රටාවන්ට සහ බාහිර උත්තේජකවලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට බලපෑම් කළ හැකි බව පර්යේෂණවලින් පෙනී යයි. නිදසුනක් වශයෙන්, සමහර පුද්ගලයින්ට ගැඹුරු සහ වඩාත් සන්සුන් නින්දකට නැඹුරු වන ජාන උරුම විය හැකි අතර, ඔවුන් ශබ්දය හෝ සුළු බාධා කිරීම් මගින් බාධා කිරීමට ඇති ඉඩකඩ අඩු කරයි. අනෙක් අතට, විවිධ ප්‍රවේණික සලකුණු ඇති අය සැහැල්ලු නින්දකට ජානමය වශයෙන් නැඹුරු විය හැකි අතර, ඔවුන් අවම බාධා කිරීම් සමඟ අවදි වීමට වඩාත් ගොදුරු වේ.

ස්නායු සම්ප්‍රේෂක සහ මොළයේ ක්‍රියාකාරකම්...

මොළයේ ස්නායු සම්ප්‍රේෂකවල සංකීර්ණ අන්තර් ක්‍රියාකාරිත්වය නින්දේ සංවේදීතාවයේ වෙනස්කම් වලට ද දායක වේ. සෙරොටොනින්, ඩොපමයින් සහ ගැමා-ඇමිනොබියුට්රික් අම්ලය (GABA) වැනි ස්නායු සම්ප්‍රේෂකයන් නින්දෙන් අවදි වන චක්‍ර සහ නින්දේ ගැඹුර නියාමනය කිරීමේදී අත්‍යවශ්‍ය කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. මෙම ස්නායු සම්ප්‍රේෂකවල මට්ටම් සහ ක්‍රියාකාරකම්වල වෙනස්කම් නින්දේදී පුද්ගලයන් බාහිර උත්තේජකවලට ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය කෙරෙහි බලපෑම් කළ හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන්, ඉහළ GABA මට්ටම් ඇති පුද්ගලයින්ට ගැඹුරු නින්දක් අත්විඳිය හැකි අතර බාධා කිරීම් වලින් අවදි වීමට ඇති ඉඩකඩ අඩුය.

නිද්‍රා වාස්තු විද්‍යාව.....

නින්දේ ව්‍යුහය, නිද්‍රා වාස්තු විද්‍යාව ලෙස හැඳින්වේ, පුද්ගලයන් අතර වෙනස් වේ. REM නොවන (වේගවත් අක්ෂි චලනය) සහ REM නින්ද ඇතුළුව විවිධ අවධීන් නින්ද සමන්විත වේ. අධික ලෙස නිදාගන්නන් REM නොවන නින්දේ ගැඹුරු අවධීන් තුළ වැඩි කාලයක් ගත කළ හැකි අතර, එහිදී අවදිවීම වඩාත් අභියෝගාත්මක වේ. අනෙක් අතට, සැහැල්ලුවෙන් නිදාගන්නන් හට නින්දේ වාස්තු විද්‍යාවක් තිබිය හැකි අතර එමඟින් ඔවුන් පහසුවෙන් අවදි වීමට ඉඩ සලසයි, විශේෂයෙන් නින්දේ සැහැල්ලු අවස්ථා වලදී.

පාරිසරික සාධක....

ජාන විද්‍යාව සහ ස්නායු ජීව විද්‍යාව සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරන අතරම, පාරිසරික සාධක ද නින්දේ සංවේදීතා වෙනස්කම්වලට දායක වේ. කුඩා කාලයේ සිටම ඝෝෂාකාරී පරිසරයක හැදී වැඩුණු පුද්ගලයින් නින්දේදී ඇතිවන බාධාවන් සඳහා ඉහළ ඉවසීමක් වර්ධනය කර ගත හැකි අතර, අධික ලෙස නිදාගන්නන් බවට පත්විය හැක. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, නිස්කලංක පරිසරයක හැදී වැඩුණු අය බාධා කිරීම්වලට ඉහළ සංවේදීතාවයක් වර්ධනය කර ගත හැකි අතර, ඔවුන් සැහැල්ලුවෙන් නිදා ගැනීමට ඉඩ ඇත.

මනෝවිද්‍යාත්මක සහ චර්යාත්මක සාධක....

ආතතිය, කාංසාව සහ සමස්ත මානසික සෞඛ්‍යය වැනි මනෝවිද්‍යාත්මක සාධක නින්දේ සංවේදීතාවයට බලපෑම් කළ හැකිය. දැඩි කනස්සල්ලෙන් සිටින පුද්ගලයින්ට ඇති විය හැකි තර්ජන ගැන වඩාත් සුපරීක්ෂාකාරී විය හැකි අතර, ඔවුන් පහසුවෙන් අවදි වීමට වැඩි නැඹුරුවක් ඇති කරයි. මීට අමතරව, ස්ථාවර නින්ද චර්යාවන් හෝ නින්ද ආධාරක භාවිතය වැනි ඇතැම් හැසිරීම් රටා, ගැඹුරින් නිදා ගැනීමට හෝ පහසුවෙන් අවදි වීමට පුද්ගලයෙකුට ඇති හැකියාව කෙරෙහි බලපෑම් කළ හැකිය.

පුද්ගලයන් අතර නින්ද සංවේදීතාවයේ විචල්‍යතාවය ජානමය, ස්නායු ජීව විද්‍යාත්මක, පාරිසරික, මනෝවිද්‍යාත්මක සහ චර්යාත්මක සාධකවල එකතුවකින් බලපෑමට ලක් වූ බහුවිධ සංසිද්ධියකි. සමහර අය අධික ලෙස නිදාගන්නේ මන්දැයි තේරුම් ගැනීම සහ තවත් අය සැහැල්ලුවෙන් නිදාගන්නේ මන්දැයි තේරුම් ගැනීම මෙම මූලද්‍රව්‍ය අතර ඇති සංකීර්ණ සම්බන්ධතා හෙළිදරව් කිරීම ඇතුළත් වේ. නිද්‍රා විද්‍යාව පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය අඛණ්ඩව වර්ධනය වන බැවින්, පර්යේෂකයන් විසින් මෙම පුද්ගල වෙනස්කම්වලට යටින් පවතින යාන්ත්‍රණයන් පිළිබඳ වැඩි අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඉඩ ඇති අතර, නින්ද කළමනාකරණය සඳහා පුද්ගලාරෝපිත ප්‍රවේශයන් සඳහා මග පෑදීම සහ සෑම කෙනෙකුටම සමස්ත නින්දේ ගුණාත්මක භාවය වැඩිදියුණු කිරීම.

............................ ප්‍රසන්න විජයසිංහ................