බැස්ටෙට්...

ඊජිප්තු දෙවිවරුන්ගේ ආශ්චර්යමත් ලෝකය සෑම ආකාරයකම අපූරු ජීවීන්ගෙන් පිරී ඇති අතර, ඒ සෑම එකක්ම එහි අද්විතීය නිරූපණයෙන් ආකර්ෂණය වේ. මෙම අතිවිශාල තොරණෙහි සිය ගණනක් වූ දෙවිවරුන්ගෙන් සමන්විත වන අතර, ඔවුන්ගෙන් බොහෝමයක් සත්ව ස්වරූපයෙන් ඉදිරිපත් කර ඇත - පුරාණ ඊජිප්තුවරුන් අවට ස්වභාවය සමඟ තිබූ ගැඹුරු සම්බන්ධය පෙන්නුම් කරයි. නමුත් එවැනි එක් දෙවියෙක් කැපී පෙනෙන අතර ඉතිහාසය පුරාවටම එය වටා ඇති ඇදහිල්ල ඊජිප්තුවේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන එකක් විය. ඇගේ නම බැස්ටෙට්, ආදරයේ සහ ආශාවේ, ප්‍රීතියේ, කාන්තාවන්ගේ, සතුටේ - සෑම දෙයකම ලස්සන දේවතාවියයි. දරුණු හා සංවේදී, මෙම බළලුන් දේවතාවා ඊජිප්තුවේ දිගු ඉතිහාසය පුරා ආදරය කරන ලදී. අද අපි බැස්ටෙට් ගැන සැබවින්ම දැන හඳුනා ගන්නෙමු - ඇගේ පුරාණ තේජසින්.

පුරාණ ඊජිප්තු මිථ්‍යා කථා වල, බැස්ටෙට් යනු රා ඇස යන නාමය දැරූ දෙවිවරුන් කිහිප දෙනාගෙන් කෙනෙකි. මෙය ආරක්ෂකයෙකු සහ පළිගැනීමක් ලෙස ඇයගේ හැකියාවන් පෙන්නුම් කරයි. Bastet මුලින් හැඳින්වූයේ Bast ලෙසත්, Baast, Ubaste සහ Baset ලෙසත්, ඇය පැරණිම සහතික කළ ඊජිප්තු දෙවිවරුන්ගෙන් කෙනෙකු ලෙස පවතී. ඉතිහාසය පුරා ඇයගේ ඇදහිල්ල ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගිය අතර අවසානයේ දී බැස්ටෙට් දේවස්ථානයේ ප්‍රධාන දේවතාවිය බවට පත් වූ අතර, මෙම දේවතාවිය ඇගේ නමස්කාර මධ්‍යස්ථානය වූයේ ඇගේ නමින් නම් කරන ලද නගරයේ ය. බුබාස්ටිස් යනු සාරවත් නයිල් ඩෙල්ටාවේ පහළ ඊජිප්තුවේ පිහිටි පැරණි ඊජිප්තු නගරවලින් එකකි. Bast ගේ නමේ සැබෑ අර්ථය එය සැබවින්ම නියෝජනය කරන්නේ කුමක්ද යන්න ඊජිප්තු විද්‍යාඥයින් සහ පර්යේෂකයන් බොහෝ කලක සිට ප්‍රහේලිකාවකට ලක් කර ඇත. ඇගේ නමේ හයිරොග්ලිෆික් ලිවීම; "bastt" යන්නෙහි තේරුම, ආලේපන භාජනයක් සහ ඒ අසල පාන් ගෙඩියක් නිරූපණය කරන හයිරොග්ලිෆ්ස් අඩංගු වේ.

භාජනය "bas" ලෙස හඳුන්වන අතර, පාන් ගෙඩියක් නිරූපනය කරන කුඩා අර්ධ කවයෙන් අවසානයක් දක්වයි -t, එනම් bast යන්නයි. බාස් යනු සුවඳ විලවුන් සහ ආලේපන ගබඩා කිරීම සඳහා භාවිතා කරන ලද ඊජිප්තු බර සෙරමික් යාත්‍රාව වන බැවින් නමේ නිවැරදි පරිවර්තනය "She of the Ointment Jar" බව බොහෝ විද්වතුන් එකඟ වෙති - එවකට රාජකීය භාණ්ඩ. බැස්ටෙට්ගේ වඩාත් ප්‍රමුඛ භූමිකාව වෙනත් බළලුන් දේවතාවියන් හා සමාන වේ - එය රජුගේ ආරක්ෂාවයි. පාරාවෝගේ කුටිවල බළල් ආරක්ෂකයා වන Mafdet සහ ඔහුගේ සතුරන් විනාශ කළ දරුණු සිංහයා වන Sekhmet මෙන්ම, Bast රජුට මව් කර ඔහුව ආරක්ෂා කළ තැනැත්තා ලෙස සැලකේ.

පුරාණ ඊජිප්තුවේ බැස්ටෙට් හි ජනප්‍රියත්වය ක්‍රි.පූ. 945 දී 22 වැනි රාජවංශයේ කාලය වන විට සැබවින්ම ඉහළ මට්ටමකට පැමිණියේය. මෙම අවස්ථාවේදී, එම පෙළපතේ ආරම්භක පාරාවෝ වන I Hedjkheperre Setepenre Shoshenq I, Bubastis ඔහුගේ කේන්ද්‍රස්ථානය, ප්‍රධාන ඊජිප්තු නගරයක් බවට පත් කළේය. ඔහු විශිෂ්ට හා විශ්මය ජනක දේවමාළිගාවක් ඉදිකිරීමේ කටයුතු ආරම්භ කළ අතර, එය ඔහුගේ පුත් Osorokon II විසින් දිගටම කරගෙන ගිය අතර ඔහුගේ මුනුබුරා වන Osorokon III විසින් නිම කරන ලදී. නිමි දේවමාළිගාව බැස්ටේට කැප කරන ලදී.

Bast හි මුල්ම නිරූපණය වූයේ සිංහයෙකුගේ හිසක් ඇති ගැහැණු ළමයෙකුගේ නිරූපණයයි. මෙම මුල් රූපය ලියෝනින් දේවතාවියක් වූ රණශූර සෙක්මෙට් දේවතාවිය සමඟ බොහෝ සමානකම් ඇත. නමුත් කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, බාස්ට්ගේ රූපය වඩ වඩාත් නිහතමානී එකක් බවට පත් වූ අතර සිංහයෙකුගේ රූපය ගෘහාශ්‍රිත බළලෙකුගේ රූපයට මාරු විය. ඇය එක්කෝ පූසෙකුගේ සිහින්, මනරම් හිසක් ඇති කාන්තාවක් ලෙස හෝ බොහෝ විට කිසිදු මානව ගුණාංගයක් නොමැති බළලෙකු ලෙස නිරූපනය විය. මෙය ඊජිප්තුවේ පූජනීය හා පූජනීය සතුන් ලෙස සැලකූ බළලුන්ට නමස්කාර කිරීම වැඩි කිරීමට හේතු විය.

📷 : Bastet  Emil Corsi, විසින් 1877

😎 ප්‍රසන්න විජයසිංහ....