ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට මුදල් මුද්‍රණයේ බලපෑම

* හැඳින්වීම 

මූල්‍ය හිඟය පියවීමට, ණය ආපසු ගෙවීමට සහ ආර්ථික අස්ථාවරත්වය කළමනාකරණය කිරීමේ එක් පියවරක් ලෙස රජය මුදල් මුද්‍රණයට යොමු වීමත් සමඟ ශ්‍රී ලංකාව මෑත වසරවලදී දැඩි ආර්ථික අභියෝගවලට මුහුණ දී ඇත. කෙසේ වෙතත්, මුදල් මුද්‍රණය උද්ධමනය, මුදල් අවප්‍රමාණය වීම සහ පිරිහෙන ජීවන තත්වයන් ඇතුළු බහුවිධ සෘණාත්මක ප්‍රතිවිපාකවලට දායක වී ඇත. මෙම ලිපියෙන් අපි මුදල් මුද්‍රණය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට බලපා ඇති ආකාරය සහ එය අවුලුවාලන ප්‍රතිවිපාක මොනවාදැයි සොයා බලමු.

 ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදයේ පසුබිම

ව්‍යුහාත්මක දුර්වලතා, විදේශ ණය සහ දුර්වල ප්‍රතිපත්ති තීරණ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික දුෂ්කරතා වසර කිහිපයක් තිස්සේ උත්සන්න වෙමින් පවතී. ප්රධාන සාධක ඇතුළත් වේ:

*ඉහළ මට්ටමේ රාජ්‍ය ණය, ඉන් වැඩි ප්‍රමාණයක් විදේශ මුදල් වලින් නම් කර ඇත.

*විදේශ සංචිත පහත වැටීම සහ වැඩෙන ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය.

-*ආදායම් හිඟයන්, 2019 දී බදු අඩු කිරීම් සහ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගයක් වූ සංචාරක ව්‍යාපාරය විනාශ කළ COVID-19 වසංගතය හේතුවෙන් නරක අතට හැරුණි.

*රුසියානු-යුක්රේන යුද්ධය තවදුරටත් ගෝලීය සැපයුම් දාම කඩාකප්පල් කළ අතර, ඉන්ධන සහ ආහාර වැනි අත්‍යවශ්‍ය ආනයනවල පිරිවැය ඉහළ නංවයි.

මෙම අභියෝගවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව (CBSL) සිය මූල්‍ය වගකීම් කළමනාකරණය කිරීමට සහ වෙළඳපොළට ද්‍රවශීලතාව සැපයීම සඳහා මුදල් මුද්‍රණය කරමින් සිටී.

මුදල් මුද්‍රණය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට බලපා ඇති ආකාරය

1. ඉහළ උද්ධමනය සහ අධි උද්ධමන අවදානම

ශ්‍රී ලංකාවේ මුදල් මුද්‍රණයේ ක්ෂණික හා දෘශ්‍යමාන බලපෑමක් වන්නේ උද්ධමනය තියුනු ලෙස ඉහළ යාමයි. 2022 දී උද්ධමනය 50% ඉක්මවූ අතර ආහාර උද්ධමනය 80% දක්වා ඉහළ ගොස් සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ගේ මිලදී ගැනීමේ හැකියාවට දැඩි ලෙස බලපායි.

*යාන්ත්‍රණය: වැඩිපුර මුදල් මුද්‍රණය කරන විට, නමුත් ආර්ථිකයේ භාණ්ඩ හා සේවා සැපයුම නොවෙනස්ව පවතින විට හෝ අඩු වන විට (ශ්‍රී ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන පරිදි) වැඩි මුදල් ප්‍රමාණයක් අඩු භාණ්ඩ පසුපස හඹා යයි. මෙය මිල ඉහළ යාමට හේතු වන අතර, එය මුදල් ඒකකයේ වටිනාකම අඩු කරයි.

*ප්‍රතිවිපාක: ඉහළ උද්ධමනය  ජීවන වියදම් අර්බුදයකට මඟ පෑදී ඇත. ආහාර, ඉන්ධන සහ ඖෂධ වැනි අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය බොහෝ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට දැරිය නොහැකි තත්ත්වයට පත්ව ඇත. ජනගහනයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් දරිද්‍රතාවයට වැටී ඇති අතර, විශේෂයෙන් ළමුන් අතර මන්දපෝෂණ මට්ටම් ඉහළ යාමත් සමඟ වාර්තා වේ.

2. මුදල් ක්ෂය වීම

මුදල් මුද්‍රණයේ තවත් සුවිශේෂී ප්‍රතිඵලයක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රුපියල (LKR) අවප්‍රමාණය වීමයි. අයවැය හිඟය පියවා ගැනීමට සහ ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා මහ බැංකුව වැඩිපුර මුදල් මුද්‍රණය කරන විට, අතිරික්ත මුදල් සැපයුම විදේශ මුදල්වලට සාපේක්ෂව එහි වටිනාකම අඩු කරයි.

*ශ්‍රී ලංකා රුපියල 2022 දී තියුනු ලෙස අවප්‍රමාණය විය, එක් අවස්ථාවකදී එක්සත් ජනපද ඩොලරයට සාපේක්ෂව එහි අගයෙන් 80%කට වඩා අහිමි විය. මෙම අවප්‍රමාණය වීම නිසා ආනයනය අතිශයින් මිල අධික විය, විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකාව දැඩි ලෙස රඳා පවතින ඉන්ධන, ආහාර සහ ඖෂධ වැනි අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ.

*ප්‍රතිවිපාක: විදේශ-නම් කළ ණය සේවා කිරීමේ පිරිවැය අහස උසට නැඟී ඇත. රුපියලේ අගය පහත වැටෙද්දී, ශ්‍රී ලංකාවට විදේශ ණය ආපසු ගෙවීම වඩාත් දුෂ්කර වූ අතර, 2022 දී සිය විදේශ ණය ගෙවීම පැහැර හැරීමට ගත් තීරණයට දායක විය - එය එහි ඉතිහාසයේ පළමු අවස්ථාවයි. ව්‍යවහාර මුදල් අවප්‍රමාණය වීමද ආනයන හිඟයට හේතු විය, මන්ද රටට අවශ්‍ය භාණ්ඩ සඳහා ගෙවීමට නොහැකි වූ නිසා පුලුල්ව පැතිරුණු මහජන නොසන්සුන්තාවක් ඇති විය.

3. ණය අර්බුදය සහ ස්වෛරී පැහැර හැරීම

මුදල් මුද්‍රණය කිරීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ණය අර්බුදයට විසඳුම් නොලැබුණි; ඒ වෙනුවට එය රටේ මූල්‍ය තත්ත්වය නරක අතට හැරුණි. ශ්‍රී ලංකාව එහි හිඟ කළමනාකරණය සඳහා වැඩිපුර මුදල් මුද්‍රණය කිරීමත් සමඟ ආයෝජකයන්ගේ විශ්වාසය බිඳ වැටුණු අතර ණය ගැනීමේ පිරිවැය වැඩි විය.

*ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 50 ඉක්මවා ඇත, එයින් සැලකිය යුතු කොටසක් චීනය, ජපානය සහ ඉන්දියාව වැනි ජාත්‍යන්තර ණය දෙන්නන්ට මෙන්ම වාණිජ බැඳුම්කර හිමියන්ට ණය විය.

*ප්‍රතිවිපාක: 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාව ඩොලර් බිලියන 7 ක විදේශ ණය පැහැර හැරිය. මුදල් මුද්‍රණ උපායමාර්ගය, ණය බරින් මිදීමට වඩා දුරින්, ජාත්‍යන්තර ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් වෙත ප්‍රවේශ වීම රටට අපහසු කරමින් අර්බුදය උග්‍ර කළේය. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) ඇපදීමේ සාකච්ඡා සඳහා අවශ්‍ය මාර්ගයක් බවට පත් විය, නමුත් ඕනෑම IMF ගනුදෙනුවක කොන්දේසිවලට ජනගහනය මත තවදුරටත් දුෂ්කරතා පැනවිය හැකි දැඩි මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ඇතුළත් විය හැකිය.

4. විදේශ සංචිත අහිමි වීම

මහ බැංකුව වැඩිපුර මුදල් මුද්‍රණය කරන විට, විදේශීය ආයෝජකයින් සහ දේශීය ව්‍යාපාරිකයන් රුපියල තබා ගැනීමට වැඩි වැඩියෙන් අකමැති වූ අතර, ඒ වෙනුවට තම වත්කම් එක්සත් ජනපද ඩොලරය වැනි වඩා ස්ථාවර මුදල් බවට පරිවර්තනය කිරීමට තෝරා ගත්හ.

*ප්‍රතිවිපාක: මෙම ප්‍රාග්ධන ගුවන් ගමන ශ්‍රී ලංකාවේ දැනටමත් අඩු වී තිබූ විදේශ විනිමය සංචිතය තවදුරටත් ක්ෂය කළ අතර, එය තීරනාත්මක ලෙස පහළ මට්ටමට වැටුණි. 2022 මැද භාගය වන විට, සංචිත ඩොලර් මිලියන 50 දක්වා පහත වැටී ඇත-එක් මාසයක අත්‍යවශ්‍ය ආනයන ආවරණය කිරීමට පවා ප්‍රමාණවත් නොවීය. මෙම විදේශ විනිමය අර්බුදය වෙළඳාම අඩාල වූ අතර රට පුරා ඉන්ධන, ගෑස් සහ ආහාර හිඟයක් ඇති විය.

5. වැඩි දරිද්‍රතාවය සහ විරැකියාව

මුදල් මුද්‍රණය, උද්ධමනය, මුදල් ඒකකයේ ඒකාබද්ධ බලපෑමඅවප්‍රමාණය වීම සහ හිඟය සාමාන්‍ය ශ්‍රී ලාංකිකයන් සඳහා පුලුල්ව පැතිරුනු ආර්ථික දුෂ්කරතාවයන්ට හේතු වී ඇත. සැබෑ ආදායම් දැඩි ලෙස ඛාදනය වී, විරැකියාව ඉහළ ගොස් ඇති අතර, බොහෝ ව්‍යාපාර, විශේෂයෙන්ම කුඩා හා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ව්‍යවසායන්, ඉහළ යන යෙදවුම් පිරිවැය සහ පාරිභෝගික ඉල්ලුම අඩුවීමේ පීඩනය යටතේ බිඳ වැටී ඇත.

*ප්‍රතිවිපාක: දරිද්‍රතා මට්ටම් සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යාමත් සමඟ 2022 දී  මිලියන 6.3 කට වැඩි ශ්‍රී ලාංකිකයන් ආහාර අනාරක්ෂිතව සිටි බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ගණන් බලා ඇත. දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීමේ වසර ගණනාවක ප්‍රගතිය ආපසු හරවමින් 2022 දී ශ්‍රී ලංකාවේ දරිද්‍රතා අනුපාතය 25% දක්වා දෙගුණයක් වූ බව ලෝක බැංකුව වාර්තා කළේය.

6. සමාජ සහ දේශපාලන නොසන්සුන්තාව

ආර්ථික තත්ත්වයන් නරක අතට හැරෙත්ම, ශ්‍රී ලංකාව සැලකිය යුතු සමාජ නොසන්සුන්තාවකට මුහුණ දුන්නේය. 2022 මුල් භාගයේදී, ඉහළ යන මිල ගණන්, අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හිඟය සහ රජයේ වැරදි කළමනාකරණය සම්බන්ධයෙන් ඇති වූ කෝපය නිසා රට පුරා විරෝධතා පුපුරා ගියේය.

*ප්‍රතිවිපාක: විරෝධතා හේතුවෙන් එවකට ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ඇතුළු රජයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් ඉල්ලා අස්විය. කෙසේ වෙතත්, ආර්ථික අර්බුදය නොවිසඳී පවතින බැවින් දේශපාලන අස්ථාවරත්වය දිගටම පවතී. උද්ධමනය සහ හිඟය දිගටම පැවතුනහොත්, විශේෂයෙන්ම ජනගහනය පිරිහෙන ජීවන තත්වයන්ට මුහුන දී සිටින විට සමාජ නොසන්සුන්තාව පැවතිය හැකිය.

 මුදල් මුද්‍රණයේ දිගු කාලීන ප්‍රතිවිපාක

1. ආයෝජක විශ්වාසය ඛාදනය

 මුදල් මුද්‍රණය ආයෝජකයන්ගේ විශ්වාසය බිඳ දමයි. දේශීය හා විදේශීය ආයෝජකයින් රතු කොඩි ලෙස අස්ථායී මුදල් ඒකකයක් සහ ඉහළ යන උද්ධමන අනුපාතයක් දකිති. මෙම විශ්වාසය නැතිවීම ආයෝජන අධෛර්යමත් කරයි, ප්‍රාග්ධන ගලා ඒම අඩු කරයි, සහ ආර්ථික ප්‍රකෘතිය අඩාල කරයි.

2. Stagflation

ශ්‍රී ලංකාව  එකතැන පල්වීමේ අවදානමක පවතී—ඉහළ උද්ධමනය අඩු හෝ සෘණ ආර්ථික වර්ධනයක් සමඟ සංකලනය වන තත්වයක්. සැපයුම් හිඟය, ආර්ථික සංකෝචනය සහ මුදල් අවප්‍රමාණය යන පරිසරයක මුදල් මුද්‍රණය කිරීම උද්ධමනය ඉහළ නංවා ඇත, නමුත් එය ආර්ථිකය එකතැන පල්වීමට ඉඩ හැර වර්ධනයක් ඇති කර නැත.

3. බාහිර ආධාර මත යැපීම

 කෙටි කාලීන විසඳුමක් ලෙස මුදල් මුද්‍රණය කිරීම ශ්‍රී ලංකාව බාහිර ආධාර මත යැපීමකට යොමු කර ඇත. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සහ මූල්‍ය ආධාර සඳහා රට දැන් ජාත්‍යන්තර ණය හිමියන් සහ IMF සමඟ සාකච්ඡා කරමින් සිටී. කෙසේ වෙතත්, එවැනි ගිවිසුම් බොහෝ විට දැඩි කප්පාදු පියවරයන් සමඟ පැමිණේ, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රාජ්‍ය වියදම් කප්පාදු කිරීම සහ ජනගහනයට තවත් දුෂ්කරතා ඇති විය හැක.

4. මහ බැංකුවේ විශ්වසනීයත්වය

 මුදල් මුද්‍රණය මත දිගින් දිගටම රඳා පැවතීම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ විශ්වසනීයත්වයට ස්ථිරවම හානි කළ හැකිය. උද්ධමනය කළමනාකරණය කිරීමට හෝ මුදල් ස්ථාවර කිරීමට ආයතනයට නොහැකි යැයි සැලකේ නම්, එය දේශීය හා ජාත්‍යන්තර ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය නැති කර ගත හැකි අතර අනාගත ආර්ථික ප්‍රතිසාධන ප්‍රයත්නයන් වඩාත් අභියෝගාත්මක කරයි.

නිගමනය

ශ්‍රී ලංකාවේ මුදල් මුද්‍රණය ආර්ථිකයට විනාශකාරී බලපෑම් ඇති කර ඇති අතර, උද්ධමනය, මුදල් අවප්‍රමාණය වීම, ගැඹුරු වන ණය අර්බුදයක් සහ පුලුල්ව පැතිරුණු දරිද්‍රතාවයට දායක වේ. රාජ්‍ය මූල්‍ය අවශ්‍යතා සපුරාලීමට සහ දේශීය වගකීම් පැහැර හැරීම වැළැක්වීම සඳහා නැවතීමේ පියවරක් ලෙස එය භාවිතා කළ අතර, දිගුකාලීන ප්‍රතිවිපාක දරුණු වී ඇත. ඉහළ යන මිල ගණන්, හිඟය සහ විරැකියාව සමඟ පොරබදමින් සිටින සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ට ආර්ථික වේදනාව වඩාත් තදින් දැනේ. ශ්‍රී ලංකාව ස්ථාවර වීමට නම්, ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවට නැංවීම, ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය නැවත ලබා ගැනීම සහ මුදල් මුද්‍රණය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය අඩු කිරීම අවශ්‍ය වේ. ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ, විශේෂයෙන්ම IMF වෙතින් ලැබෙන සහයෝගය තාවකාලික සහනයක් ලබා දිය හැකි නමුත් ආර්ථිකය තිරසාර මාවතකට ගෙන ඒම සඳහා ගැඹුරු ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍ය වනු ඇත.

👉 ප්‍රසන්න විජයසිංහ...