👀 වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ එහි නවතම ප්‍රවණතා..

  ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග සහ ඉන් ඔබ්බට ඉංජිනේරු CAR-T ප්‍රතිකාර

චිමරික් ප්‍රතිදේහජනක ප්‍රතිග්‍රාහක (CAR) T-සෛල ප්‍රතිකාර මගින් පිළිකා රෝග පිළිබඳ විප්ලවීය වෙනසක් සිදු කර ඇති අතර, විවිධ වර්ගයේ පිළිකා සඳහා ඉලක්කගත සහ ඵලදායී ප්‍රතිකාර ලබා දෙයි. මෑතකදී, පර්යේෂකයන් විසින් ලොව පුරා සිටින මිලියන සංඛ්‍යාත රෝගීන් සඳහා නව බලාපොරොත්තුවක් සපයන ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග සහ පිළිකාවෙන් ඔබ්බට වෙනත් තත්වයන් ආමන්ත්‍රණය කිරීමේදී CAR-T සෛලවල විභවය ගවේෂණය කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ.

*CAR-T ප්‍රතිකාරයේ මූලික කරුණු

CAR-T චිකිත්සාව යනු රෝගී සෛල මත විශේෂිත ප්‍රතිදේහජනක ඉලක්ක කරන කෘතිම ප්‍රතිග්‍රාහකයක් ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා රෝගියෙකුගේ T-සෛල ඉංජිනේරුකරණය කිරීමයි. මෙම නවීකරණය කරන ලද T-සෛල නැවත රෝගියාට ඇතුල් කළ පසු, ඔවුන් ඉලක්කගත සෛල හඳුනාගෙන විනාශ කරයි. විවිධ ප්‍රතිදේහජනක හඳුනා ගැනීමට CAR වලට අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව පිළිකා නොවන තත්වයන් සඳහා මෙම ප්‍රවේශය පොරොන්දු වේ.

*ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග සඳහා CAR-T ප්‍රතිකාරය

ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සෞඛ්‍ය සම්පන්න පටක වලට වැරදීමකින් පහර දෙන විට ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග පැන නගී, බොහෝ විට නිදන්ගත දැවිල්ල හා අවයව වලට හානි වේ. ප්‍රතිශක්තිකරණ ඖෂධ ​​වැනි වර්තමාන ප්‍රතිකාර මගින් රෝග ලක්ෂණ සමනය කරන නමුත් සැලකිය යුතු අතුරු ආබාධ ඇති විය හැකි අතර මූලික හේතුව විසඳීමට අසමත් වේ. CAR-T ප්‍රතිකාර වඩාත් නිවැරදි ප්‍රවේශයක් ලබා දෙයි:

1. Autoantigen-විශේෂිත සෛල ඉලක්ක කිරීම:

 පර්යේෂකයන් විසින් CAR නිර්මාණය කරන්නේ ස්වයං-ප්‍රතිදේහජනක වලට එරෙහිව ප්‍රතික්‍රියා කරන T හෝ B සෛලවලට නිශ්චිතව බැඳීමට, ප්‍රතිශක්තිය පුළුල් ලෙස යටපත් නොකර ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරය මෙහෙයවන සෛල ඉවත් කරමිනි.

2.ප්‍රතිශක්තිකරණ සමතුලිතතාවය යළි පිහිටුවීම:

ස්වයංක්‍රීය ප්‍රතික්‍රියාශීලී ප්‍රතිශක්තිකරණ සෛල ක්ෂය කිරීමෙන්, CAR-T ප්‍රතිකාර මගින් ප්‍රතිශක්තිකරණ ඉවසීම ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට උපකාර වන අතර, යටින් පවතින රෝගය සුව කළ හැකිය.

3.ඉංජිනේරු නියාමන T-සෛල (CAR-Tregs):

 CAR-Tregs ප්‍රදාහය මැඩපැවැත්වීම සහ පටක අලුත්වැඩියාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා නවීකරණය කර ඇති අතර, බහු ස්ක්ලෙරෝසිස්, 1 වර්ගයේ දියවැඩියාව සහ පද්ධතිමය lupus erythematosus වැනි තත්වයන් සඳහා ආරක්ෂිත, වඩා ඉලක්කගත ප්‍රතිකාර විකල්පයක් ඉදිරිපත් කරයි.

*අභියෝග සහ නවෝත්පාදන

පොරොන්දු වුවද, ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග සඳහා CAR-T ප්‍රතිකාර අභියෝග කිහිපයකට මුහුණ දෙයි:

*ආරක්ෂාව: සයිටොකයින් මුදා හැරීමේ සින්ඩ්‍රෝමය (CRS) වැනි ගිනි අවුලුවන අතුරු ආබාධ, බොහෝ විට දැනටමත් දැවිල්ල වැඩි වී ඇති ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගීන් තුළ අවම කළ යුතුය.

*ප්‍රතිදේහජනක තේරීම: නිරෝගී පටක ඉතිරි කර ගනිමින් රෝගී සෛල ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා සුදුසු සහ විශේෂිත ප්‍රතිදේහජනක හඳුනා ගැනීම සංකීර්ණ වේ.

*දීර්ඝායුෂ සහ පාලනය: CAR-T සෛල අධික ලෙස පැවතීමකින් තොරව ඵලදායී විය යුතු අතර, එමඟින් ඉලක්කගත නොවන බලපෑම් ඇති විය හැක.

නැගී එන නවෝත්පාදනයන් මෙම අභියෝගවලට මුහුණ දීම අරමුණු කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, "Smart CARs" තුළ T-සෛල සක්‍රිය කිරීමේ නිශ්චිත තාවකාලික පාලනයට ඉඩ සලසන අණුක ස්විච ඇතුළත් වේ. ඒ හා සමානව, ද්විත්ව CAR පද්ධති සක්‍රිය කිරීම සඳහා ප්‍රතිදේහජනක දෙකක් තිබීම අවශ්‍ය කිරීමෙන් විශේෂත්වය වැඩි දියුණු කළ හැකිය.

*ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගවලින් ඔබ්බට යෙදුම්

CAR-T ප්‍රතිකාරවල විෂය පථය ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණයෙන් ඔබ්බට විහිදේ:

1. බෝවන රෝග: HIV හෝ Epstein-Barr වයිරසය වැනි ගුප්ත වයිරස ඉලක්ක කිරීමට නිර්මාණය කරන ලද CAR-T සෛල නිදන්ගත ආසාදන සුව කිරීමට පොරොන්දු වේ.

2. ෆයිබ්‍රොටික් රෝග: CAR-Tregs idiopathic pulmonary fibrosis හෝ අක්මාවේ සිරෝසිස් වැනි තත්වවලදී තන්තුමය ක්‍රියාවලීන් අවම කිරීම සඳහා අනුගත විය හැක.

3.ස්නායු ආබාධ: නැගී එන පර්යේෂණයන් යෝජනා කරන්නේ CAR-T සෛල මගින් ඇල්සයිමර් හෝ පාකින්සන් වැනි දැවිල්ල ආශ්‍රිත ස්නායු විකෘතිතා රෝග ආමන්ත්‍රණය කළ හැකි බවයි.

*අනාගත දිශාවන්

CAR-T ප්‍රතිකාර ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ සහ අනෙකුත් පිළිකා රෝග නොවන ක්ෂේත්‍ර දක්වා ව්‍යාප්ත වන විට, ප්‍රතිශක්තිකරණ විද්‍යාඥයින්, ජෛව ඉංජිනේරුවන් සහ වෛද්‍යවරුන් අතර සහයෝගීතාව ඉතා වැදගත් වේ. CRISPR වැනි ජාන-සංස්කරණ තාක්ෂණයන්හි දියුණුව සහ CAR-T සෛල බෙදා හැරීම සඳහා ජෛව ද්‍රව්‍ය නිරවද්‍යතාවය, ආරක්ෂාව සහ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට අපේක්ෂා කෙරේ. ඉදිරි වසරවලදී, ඉංජිනේරුමය CAR-T සෛල පුළුල් පරාසයක රෝග සඳහා පුද්ගලාරෝපිත, සුව කිරීමේ විකල්ප ලබා දෙමින් චිකිත්සක භූ දර්ශනය පරිවර්තනය කළ හැකිය.

👉Science Magazine ඇසුරින් ප්‍රසන්න විජයසිංහ..